Jullie hebben ervoor gekozen om te reizen zonder crew, was dat niet moeilijker?
Renata: Ik stond erop dat we zouden reizen als gezin, zonder crew. Als we wel met een flmcrew op pad waren gegaan zouden we denk ik nooit toegang hebben gekregen tot de gemeenschappen waar we nu zijn geweest. Juist door als gezin te reizen waren we in staat een echte verbinding te maken. Het was deze verbinding, dit contact, dat er ook voor zorgde dat de Earth Keepers hun twijfels of reserves over het flmen lieten varen. Dat betekende wel dat we zelf nog een boel skills moesten aanleren. Een jaar voor de reis kochten we een camera en leerden gaandeweg hoe deze te gebruiken. Hetzelfde geldt voor het opnemen van geluid, dingen die we nooit eerder had gedaan. We hebben allebei wel oog voor beeld en composities vanuit fotografe, maar bewegend beeld vastleggen was nog een hele uitdaging. We hebben het jaar voorafgaand aan de reis veel geoefend en geëxperimenteerd en Rolf heeft een spoedcursus geluid gedaan.
Het verhaal over jullie ervaringen hadden jullie op zoveel manieren kunnen verbeelden en vastleggen, maar jullie hebben ervoor gekozen de Earth Keepers de vertelstem te geven. Daarmee komt het verhaal van jullie gezin pas op een tweede plek. Waarom heb je voor deze vorm gekozen?
Renata: Het is nooit onze intentie geweest om een flm te maken over onze avonturen als gezin. Het was onze wens de wijsheid van de Earth Keepers zoals wij die zien een podium te geven. En dat is wat we hebben gedaan. Twee jaar na terugkomst van onze reis, dachten we dat de flm af was - onze final cut. Devolledige post-productie zat er op en dus namen we de flm mee naar LA om te zien of we daar een distributiepartner konden vinden. De flm was op dat moment als een meditatieve reis, geleid door de soundtrack en de diepe stem van Nowaten. Wij waren zelf helemaal niet aanwezig in de flm, niet in beeld noch in voice over. We konden rekenen op aardig wat interesse in het verhaal, maar kregen ook vaak te horen dat men òns verhaal miste. We heroverwogenonze beslissing en keerden terug naar de editing studio. Het probleem was echter dat we nooit beelden van onszelf geschoten hadden, noch onszelf hadden geïnterviewd tijdens onze reis. Eerst probeerden we om onze refecties op te nemen en deze in te mixen, maar dat verpestte het hele gevoel van de reis. Juist omdat het zo ging over ‘in het moment zijn’. We wilden geen ‘talking heads’, met allerlei duiding en uitleg. We wilden een flm maken die het publiek raakt op een veel dieper niveau dat alleen de rationele geest. Wijsheid is niet iets wat je uit kunt leggen, maar iets wat je ervaart.
Hoe heb je dat probleem opgelost?
Rolf: Toen dat eerste idee geen succes bleek te zijn, hebben we gekeken naar andere opties. Niet veel later realiseerden we ons dat we ergens nog de 35 tapes moesten hebben liggen die de kinderen hadden geschoten op hun kleine camera’s. We gaven hen ooit die camera’s om hun eigen indruk van de reis op te nemen. Bij een eerste bezichtiging bleek dat de beelden echt van hot naar her schoten en de tapes belandden twee jaar lang in een tas. Toen we dit ruwe materiaal beeld-voor-beeld zijn gaan bekijken zijn we er alsnog in geslaagd om 15 minuten bruikbaar materiaal te vinden. Beelden van onze eigen interacties met de mensen die we ontmoetten. Onze kinderen zijn wat dat betreft echt de reddende engelen geweest; uiteindelijk zijn het hun beelden die ons in staat stellen dit verhaal te vertellen. Daarna duurde het nog tweeëneenhalf jaar om de hele flm uit te pluizen, het nieuwe materiaal er in te verweven, en het met muziek en voice-overs weer tot een geheel te vormen. Het opnieuw editen van de flm was wellicht het moeilijkste onderdeel van het hele avontuur.
De hele ervaring van de afgelopen tien jaar moet een ongelofelijke impact hebben gehad. Wat is de grootste verandering die je in jezelf gewaar bent?
Rolf: Er zijn vele manieren waarop de ontmoetingen en ervaringen me hebben gevormd. Maar ik denk dat het allerbelangrijkste verschil voor mij het rotsvaste geloof in het leven is. De verbinding die ik ervaar met het grotere geheel, maakt me rustig en vredig. Natuurlijk, ook ik erger me nog steeds wel eens als de dingen niet gaan zoals ik dat wil, maar ik kan weer heel snel mijn evenwicht vinden en de situatie accepteren zoals die is. Ik besef: alles is al goed. Voor mij is dat het grootste geschenk van onze reis, nog groter dan film zelf.
Op het eerste festival waar de flm werd vertoond won de flm meteen al zijn eerste award, wat zijn je verdere verwachtingen?
Renata: We hebben deze flm gemaakt om onze visie te delen over wat wij zien als fundament van een duurzame wereld: een manier van zijn, het bewustzijn van wie we werkelijk zijn en hoe we in het grotere plaatje passen. We hopen dat de film kan bijdragen aan het creëren van dat hogere niveau van bewustzijn bij het publiek. De film is niet het antwoord, maar stelt de vragen die mensen kunnen helpen om een stap in de goede richting te maken.
Rolf: Ongeacht welke overtuigingen of achtergrond, vroeg of laat zullen we allemaal wakker worden en zien dat we vastzitten in een verhaal, een achterhaald verhaal. Als we samen een duurzame toekomst willen bouwen, is dit waar het begint: bij het verhaal waarin we geloven. Sustainability is niet alleen een politiek, technologisch of economisch debat. Echte verandering kunnen we alleen maar bewerkstelligen door een veranderde instelling en een verhoogd bewustzijn van jou en mij. We kunnen de grootste problemen van de wereld van vandaag niet delegeren aan onze politici en wetenschappers. Uiteindelijk zijn zij en hun handelingen slechts een refectie van ons, de mensen. De wereld is klaar voor een nieuw verhaal, ons verhaal. We moeten onze eigen overtuigingen en onze eigen rol kritisch durven bekijken. We moeten het heft in eigen handen durven nemen en samen dit nieuwe verhaal leven. Op heel veel verschillende plaatsen in de wereld zijn al initiatieven gaande en elke dag worden meer mensen wakker, maar wat we nodig hebben is een versnelling van het ontwaken en groei van de deelname.
Hoe ben je te werk gegaan met het vormgeven van een verhaal uit 200 uur ruw flmmateriaal?
Rolf: Het editen was het moeilijkste gedeelte van het proces. Ten eerste was het vertalen van al het materiaal een ongeloofijk arbeidsintensieve klus. Het kostte ons bijna een jaar om alle vertalingen bij elkaar te verzamelen, omdat voor sommige tribale talen slechts enkele vertalers bestaan. Toen alles was gedocumenteerd kwamen we uit op een stapel transcripties die zo dik was als een telefoonboek. Maar waar begin je? Sjamanen praten verhalend en in het begin hadden we geen idee hoe we konden snijden in verhalen die gemiddeld tien tot twintig minuten duurden.
De eerste montage die we maakten was eigenlijk op papier. We begonnen letterlijk strookjes tekst uit te knippen en uiteindelijk was de hele kamer gevuld met stapels papieren strookjes. Van daaruit ontwikkelden we de voornaamste thema’s en de initiële verhaallijn
Hebben jullie zelf de film gemonteerd?
Renata: We hebben zelf een groot gedeelte van de editing gedaan, maar we hebben ook het geluk gehad om samen te mogen werken met twee fantastische film editors die zich allebei tot het project aangetrokken voelden. Ondanks dat wij de verantwoordelijkheid hielden over de keuze van de thema’s en de constructie van het verhaal, hadden we de editing niet zonder hen kunnen doen. Beide editors hebben een enorme bijdrage geleverd aan de insteek van het verhaal. De eerste versie hebben we gemaakt met award-winning editor Andrew Quigley, die erg getalenteerd is in het structureren en creëren van verschillende lagen. We zijn nog steeds gek op die eerste versie. In tegenstelling tot veel regisseurs die dit pas achteraf doen, kun je zeggen dat we eerst onze zogenoemde ‘director’s cut’ hebben gemaakt. Maar toen, gebaseerd op feedback van het publiek en de flmindustrie, hebben we besloten om ons persoonlijke verhaal aan de flm toe te voegen. Dat was het moment dat Sahil Gill aan boord kwam als editor. In eerste instantie vertelden we hem dat we voor enkele maanden wat hulp nodig hadden om een paar veranderingen aan te brengen in een bestaande flm. Dat werd echter een proces van niet minder dan drie jaar! Om de puzzel uit elkaar te halen en de nieuwe stukjes erin te plaatsen... dat paste in eerste instantie totaal niet. Het was een lang proces van creëren en hercreëren. Het leek erg veel op het proces van beeldhouwen; laag voor laag hermodelleren.
De muziek speelt een belangrijke rol in de gehele flmervaring. Hoe hebben jullie Stephen Warbeck weten te betrekken bij het project?
Rolf: Hij kwam al in een vroeg stadium aan boord. We kwamen in contact met Stephen kort na onze reis, via de nieuwe school van onze kinderen. Onze dochters bleken in dezelfde klas te zitten als zijn dochters. Toen hij over het project hoorde, vroeg hij ons om hem een ruwe versie te laten zien. Na de viewing bood hij ons aan om de soundtrack voor de flm te schrijven. Het was een ongeloofijk geschenk aan het project dat hij aan boord kwam. Niet alleen werd het profel van het project meteen naar een nieuwe hoogte gebracht, maar het was tevens ontzettend plezierig om met hem samen te werken. Stephen is een enorm getalenteerd maar tevens een erg bescheiden en down-to-earth persoon, met een ongeloofijk luisterend oor. Zijn ego is bijna net zo klein als die van de ‘Earth Keepers’.
Renata: Alles viel, wederom, op ongeloofijke wijze op z’n plek. Ik realiseer me dat we erg veeleisend zijn geweest. We hebben het niet makkelijk voor hem gemaakt. Maar hij bleef toegewijd tijdens het hele proces en is ongeloofijk genereus geweest in zijn steun aan het flmproject dat veel meer tijd in beslag nam dan verwacht.